ΘΕΜΑ Α
Α1. α.
- Σωστό
- Λάθος
- Λάθος
Α1. β.
α. → 2
β. →1
γ. → 2
δ. →1
ΘΕΜΑ B
Β1.
Ο Αριστοτέλης τονίζει τη συμβολή της φύσης και του λόγου στη δημιουργία
πολιτικής κοινωνίας από τον άνθρωπο. Ειδικότερα, ο φιλόσοφος εμφατικά
διατυπώνει πως η φύση δεν κάνει τίποτα χωρίς λόγο και αίτια και πως η ίδια
χάρισε στον άνθρωπο το εργαλείο του λόγου. Ο άνθρωπος αποτελεί μέρος της
πόλης ως φυσικής οντότητας και είναι προορισμένος να ζει μέσα σε αυτή.
Παράλληλα, μέσω του λόγου, δηλαδή της λογικής σκέψης που συνδέεται με τη
σύλληψη και την έκφραση των ηθικών αξιών, ο άνθρωπος καθίσταται ικανός να
συμβιώνει αρμονικά στο πλαίσιο της πόλης και να διαφοροποιείται από τα άλλα
ζώα. Ο λόγος αποτελεί εφόδιο ώστε ο άνθρωπος να αντιλαμβάνεται σύνθετες και
αφηρημένες έννοιες όπως το δίκαιο και το άδικο και να ενεργεί ηθικά. Επομένως,
ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται ως πολιτικό ον.
Β2.
Ο Επίκτητος προσδίδει στη φιλοσοφία έναν πρακτικό προσανατολισμό και την
ανάγει σε αρωγό του ανθρώπου, ώστε αυτός να ζει πνευματικά και να αξιολογεί
τις συνθήκες ζωής του. Συγκεκριμένα, ο Επίκτητος εστιάζει στην προαίρεση ως
βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης, το οποίο συνδέεται με την ελευθερία
της βούλησης και των ενεργειών. Επιπλέον, ο άνθρωπος παρουσιάζεται ως όν
ικανό να επιδιώκει την ηθική και να εκφράζεται λογικά. πέρα από την προαίρεση
και το λόγο ο άνθρωπος εμφανίζεται να διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα ζώα,
γιατί αυτός έχει την ιδιότητα του πολίτη του κόσμου. Εμβριθέστερα, ο Επίκτητος
θεωρεί ότι ο άνθρωπος ακολουθεί τον παγκόσμιο νόμο της φύσης, που είναι
ταυτόσημος με το λόγο και το θεό. Προκύπτει έτσι το ιδεώδες του
κοσμοπολιτισμού, του ανθρώπου που αποδεσμεύεται από τα όρια της πόλης του
συνδεόμενος πνευματικά με τους άλλους ανθρώπους. Ωστόσο ο άνθρωπος δεν
αποτελεί απλό μέρος του κόσμου, αλλά ηγεμονικό, σκέφτεται με τον τρόπο που
λειτουργεί το σύμπαν και κατανοεί τη νομοτέλειά του, κατανοεί τη θεϊκή
διακυβέρνηση και αιτιολογεί τις συνέπειές της. Συγχρόνως ο άνθρωπος καλείται
να προτάσσει το συλλογικό συμφέρον και να μη λαμβάνει καμιά απόφαση
αποκομμένος από την ολότητα.
Ο φιλόσοφος κάνοντας χρήση της προτρεπτικής προστακτικής (σκέψαι)
αποκαλύπτει προτρεπτικό χαρακτήρα του κειμένου, απευθύνεται άμεσα σε ένα
πρόσωπο και προδίδει βιωματικό τόνο στο κείμενο. Τέλος παρουσιάζοντας το
ανθρώπινο σώμα ως ένα σύνολο από επιμέρους μέλη («ἀλλ’ ὥσπερ… ἐπί το
ὅλον») τονίζει τη σημασία της συνεργασίας και αλληλεξάρτησης. Όπως τα μέλη δε
λειτουργούν αυτόνομα στο σώμα, έτσι και ο άνθρωπος οφείλει να ρυθμίζει τις
ενέργειές του σύμφωνα με τον κοσμικό λόγο.
Β3.
1. → δ
- → α
- → ε
- → β
- → στ
Β4. α.
1. → ε
- → δ
- → ζ
- → β
- → α
- → στ
Β4. β. Η εργασία θα παραμείνει αδούλευτη μέχρι να λάβω οδηγίες από τον
καθηγητή.
Τα προηγούμενα χρόνια δε χαρακτηρίζονταν από την τεχνολογική εξέλιξη της
σύγχρονης εποχής.
Β5. Τόσο ο Ευ. Παπανούτσος όσο και ο Επίκτητος εστιάζουν στην έννοια της
προαιρέσεως. Αναλυτικότερα, ο Παπανούτσος συνδέει την προαίρεση με ρητή
βούληση, θεωρώντας τις δύο έννοιες αλληλένδετες. Βέβαια ο ίδιος παρατηρεί ότι
υπάρχουν περιστάσεις στην καθημερινή ζωή που οι άνθρωποι λειτουργούν
«μηχανικά», με βάση την συνήθεια με αποτέλεσμα σε αυτές να απουσιάζει η
προαίρεση. Παράλληλα, ο Παπανούτσος επισημαίνει πως η βούληση αποτελεί
διακριτικό γνώρισμα του ανθρώπου, γιατί μόνο σε αυτόν εντοπίζεται η προαίρεση
και όχι στα ζώα. Στα ζώα εντοπίζεται το στοιχείο της ορέξεως, στο οποίο δεν
αποτυπώνεται η δυνατότητα ηθικής επιλογής.
Με όμοιο τρόπο ο Επίκτητος προβάλλει την αξία της προαιρέσεως ως ιδιότητας
του ανθρώπου. Βέβαια, ο φιλόσοφος παρουσιάζει με πιο δογματικό τρόπο την
κυριαρχία της προαιρέσεως χωρίς να προβάλλει περιστάσεις που αυτή δε
λειτουργεί. Τόσο ο Επίκτητος όσο και ο Παπανούτσος τονίζουν το στοιχείο της
προαιρέσεως ως σημείο τομής/ διάκρισης από τα υπόλοιπα ζώα, στα οποία
εκλείπει η βούληση και η ελεύθερη στοχαστική επιλογή ενεργειών.
Συμπερασματικά, τόσο στο παράλληλο κείμενο όσο και στο κείμενο αναφοράς
τονίζεται η αξία της προαιρέσεως ως στοιχείο ελευθερίας και έλλογης σκέψης.
ΘΕΜΑ Γ
Γ1.
Αφού λοιπόν δημιουργήσουμε δάνειο, μπορούμε να προσελκύσουμε με
μεγαλύτερη αμοιβή τους μισθοφόρους πεζοναύτες αυτών. Γιατί η δύναμη των
Αθηναίων είναι περισσότερο προϊόν αγοράς παρά προσωπική· η δική μας όμως
λιγότερο θα μπορούσε να υπερισχύσει σ’ αυτό καθώς υπερισχύει περισσότερο στο
σωματικό παράστημα απ’ ότι στα χρήματα.
Γ2.
Οι Κορίνθιοι εξηγούν τους λόγους για τους οποίους – κατά τη γνώμη τους – οι
Πελοποννήσιοι θα νικήσουν τους Αθηναίους. Ειδικότερα, επικαλούνται την
υπέροχη τους ως προς το πλήθος («πλήθει προύχοντας») και την πολεμική τους
εμπειρία («ἐμπειρίᾳ πολεμικῇ»). Παράλληλα, η πειθαρχία τους αφού εκτελούν
όλες τις διαταγές («ὁμοίως πάντας ἐς τα παραγγελλόμενα ἰόντας»). Άλλωστε
θεωρούν πως οι ίδιοι μπορούν να εξοπλίσουν ναυτικό με την προσωπική τους
περιουσία και τα χρήματα που βρίσκονται στο Δελφούς και την Ολυμπία
(«ναυτικόν τε, ᾧ ἰσχύουσιν… Ὀλυμπία χρημάτων»), ξεπερνώντας έτσι την δύναμη
των Αθηναίων. Τέλος με το δάνειο που θα συνάψουν θα προσελκύσουν και τους
πεζοναύτες των Αθηναίων –με μεγαλύτερη αμοιβή, καθώς η δύναμή τους
στηρίζεται όχι στην ευψυχία τους αλλά στα χρήματα, σε αντίθεση με εκείνη των
Κορινθίων («ὠνητή γάρ ἡ Ἀθηναίων δύναμις… τοῖς χρήμασιν»).
Γ3. α. Ἐγώ δέ νῦν καί ἀδικούμενος τούς πολέμους ἐγείρω.
Γ3. β. ἀμυνώμεθα: ἄμυναι
καταθησόμεθα: κατάθου
ἐπικρατῆσαι: ἐπικράτησον
προύχοντας: πρόσχες
πολλά: πλέονα/ πλέω
Γ4. α. ἔχοντες: επιρρηματική μετοχή, αιτιολογική, συνημμένη στο υποκείμενο του
ρήματος ἐγείρομεν
ἐπικρατῆσαι: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση εἰκός
ἐστί
πλήθει: δοτική της αναφοράς στη μετοχή προύχοντας
μισθῷ: δοτική του τρόπου/μέσου ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο
απαρέμφατο ὑπολαβεῖν
ναυβάτας: αντικείμενο στο απαρέμφατο ὑπολαβεῖν
ἤ οἰκεία: β ́ όρος σύγκρισης (συγκριτικός βαθμός μᾶλλον) σε θέση
κατηγορουμένου στο υποκείμενο δύναμις του εννοούμενου ρήματος ἐστί (α ́ όρος,
ὠνητή)
Γ4. β. Οἱ Κορίνθιοι ἔλεγον, ἐκεῖνοι δέ τότε καί ἀδικούμενοι τόν πόλεμον ἐγείρειν.
Βρείτε τα θέματα σε μορφή pdf εδώ: ΑΡΧΑΙΑ Ενδεικτικές Απαντήσεις Πανελληνίων 2022
